Όλοι έχουμε σκιές που μας ακολουθούν… Η δική μου έχει την τάση να απλώνεται περισσότερο και να γίνεται πιο σκοτεινή εκεί που δεν το περιμένω, χρωματίζοντας τον κόσμο μου με γκρίζες αποχρώσεις… Αυτή η σκιά γεννήθηκε από εμπειρίες που βίωσα ως παιδί, εμπειρίες που ήταν εξαιρετικά έντονες και περίπλοκες για να μπορέσει να τις κατανοήσει το μικρό μου μυαλουδάκι. Αυτή είναι η πραγματικότητα του τραύματος στην παιδική μας ηλικία: τα αποτελέσματά του παραμένουν και στην ενήλικη ζωή, επηρεάζοντας τις πράξεις, τις σκέψεις, τις σχέσεις, ακόμη και την υγεία μας. Μου πήρε χρόνια να το αναγνωρίσω για αυτό που ήταν, αλλά μόλις το έκανα, μπόρεσα να ξεκινήσω το ταξίδι μου προς τη θεραπεία και την αυτογνωσία!
Παιδικό τραύμα: Ονομάζοντας τη σκιά
Το παιδικό τραύμα είναι μια σκιά που πλανάται πάνω από πολλούς από εμάς. Αλλά τι είναι ακριβώς; Για να το θέσουμε απλά, το παιδικό τραύμα αναφέρεται σε βαθιά οδυνηρές ή επιβαρυντικές εμπειρίες που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια των παιδικών μας χρόνων. Είναι ένας ευρύς όρος που περιλαμβάνει μια σειρά από περιστατικά… από οξέα γεγονότα όπως η σωματική, σεξουαλική ή συναισθηματική κακοποίηση, μέχρι και χρόνιες συνθήκες όπως η παραμέληση, η δυσλειτουργία του οικογενειακού περιβάλλοντος ή η έκθεση σε κατάχρηση ουσιών.
Ωστόσο, το παιδικό τραύμα δεν αφορά μόνο στα εμφανώς επικίνδυνα περιστατικά. Οι ανεπαίσθητες, λιγότερο ορατές εμπειρίες μας μπορεί να είναι εξίσου επιζήμιες. Θα μπορούσε να είναι η συνεχής υποβόσκουσα ένταση κι ο φόβος σε μια οικογένεια γεμάτη συγκρούσεις ή η διαπεραστική μοναξιά και η σύγχυση που απορρέει από τη συναισθηματική παραμέληση. Θα μπορούσε να είναι η αμείλικτη πίεση για απόδοση κι επιτυχία, η οποία αναγκάζει ένα παιδί να μεγαλώσει πολύ γρήγορα, ή η αστάθεια και η ανασφάλεια που συνεπάγεται η οικονομική δυσπραγία ή η αλλαγή φροντιστή.
Μία από τις πιο δύσκολες πτυχές αυτών των εμπειριών είναι ότι συχνά παραμένουν ανώνυμες και μη αναγνωρισμένες για χρόνια, ακόμη και δεκαετίες. Ως παιδιά, μπορεί να μην έχουμε τα λόγια ή την αντίληψη για να εκφράσουμε αυτά που βιώνουμε. Μπορεί να μας είπαν ή να μας οδήγησαν να πιστέψουμε ότι αυτό που περνάμε είναι φυσιολογικό ή αναμενόμενο. Κι έτσι, κουβαλάμε αυτές τις ανώνυμες σκιές μαζί μας στην ενήλικη ζωή, χωρίς να είμαστε σίγουροι γιατί υπάρχουν ή πώς να τις αντιμετωπίσουμε…
Το να ονομάσουμε τις σκιές μας, τα τραύματά μας, είναι ένα σημαντικό βήμα στο ταξίδι μας προς τη θεραπεία. Μας επιτρέπει να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε πληγωθεί, ότι οι εμπειρίες μας ήταν πραγματικές και ότι είχαν αντίκτυπο πάνω μας. Μας επιτρέπει να επικυρώσουμε τα βιώματά μας και τα συναισθήματά μας, κάτι που πολλοί από εμάς έχουν στερηθεί στο παρελθόν.
Κατονομάζοντας το παιδικό μας τραύμα, αφαιρούμε επίσης το πέπλο της ντροπής και της μυστικότητας που συχνά το περιβάλλει. Μας βοηθά να αναγνωρίσουμε ότι δεν είμαστε μόνοι, ότι υπάρχουν και άλλοι που έχουν περπατήσει παρόμοια μονοπάτια, που έχουν δώσει παρόμοιες μάχες. Μας καθησυχάζει ότι τα συναισθήματα και οι αντιδράσεις μας δεν είναι αφύσικα, αλλά μια φυσική αντίδραση σε αφύσικες συνθήκες.
Τέλος, η κατονομασία του τραύματός μας μας δίνει τη δύναμη να ορίσουμε την αφήγησή μας… να πούμε: “Αυτό μου συνέβη, αλλά δεν με καθορίζει“! Μας δίνει τη δυνατότητα να αναζητήσουμε βοήθεια, να αναπτυχθούμε και να θεραπευτούμε. Γιατί μόλις ονομάσουμε τις σκιές μας, μπορούμε να αρχίσουμε να τις φέρνουμε στο φως.
Πώς μεγαλώνει η σκιά
Όταν ήμουν μικρή, φύτεψα ένα δέντρο στην αυλή του πατρικού μου σπιτιού. Το παρακολούθησα να μεγαλώνει από ένα μικρό δεντράκι σε ένα ψηλό, γερό δέντρο που έριχνε μια μεγάλη σκιά. Καθώς ξεκινούσα το ταξίδι μου προς τη θεραπεία, συνειδητοποίησα ότι αυτή η σκιά, που έριχνε το δέντρο του παιδικού μου τραύματος, μεγάλωνε μαζί μου.
Το παιδικό τραύμα, όπως ένα δεντράκι, ξεκινάει μικρό, αλλά οι ρίζες του μπορούν να σκάψουν βαθιά. Αυτές οι εμπειρίες, συχνά πολύ σκληρές ή επώδυνες για να τις κατανοήσει το αναπτυσσόμενο μυαλό ενός παιδιού, έχουν βαθιά επίδραση στη συναισθηματική και ψυχολογική μας ανάπτυξη. Καθώς ωριμάζουμε, αυτές οι ρίζες συνεχίζουν να εξαπλώνονται, επηρεάζοντας την αυτοαντίληψη, την κοσμοθεωρία και την ικανότητά μας να δημιουργούμε υγιείς σχέσεις.
Ακριβώς όπως ένα δέντρο χρησιμοποιεί το φως του ήλιου και το νερό για την ανάπτυξή του, η σκιά μας τρέφεται από το φόβο, τη σύγχυση και την απελπισία που συχνά συνοδεύουν τις τραυματικές εμπειρίες. Το νεαρό μυαλό μας, ανίκανο να κατανοήσει και να επεξεργαστεί τόσο έντονα συναισθήματα, αρχίζει να στήνει μηχανισμούς άμυνας. Μπορεί να αρχίσουμε να βλέπουμε τον κόσμο ως ένα εγγενώς επικίνδυνο μέρος, αντιλαμβανόμενοι απειλές ακόμη και εκεί που δεν υπάρχουν. Μπορεί να εσωτερικεύσουμε τον πόνο, πιστεύοντας ότι είμαστε ανάξιοι της αγάπης, της ευτυχίας ή της επιτυχίας. Αυτές οι στρεβλές αντιλήψεις μπορεί να οδηγήσουν σε μια αλλοιωμένη αίσθηση της πραγματικότητας, η οποία χρωματίζεται από τους φόβους και τις ανασφάλειές μας.
Η σκιά του παιδικού τραύματος δεν περιορίζεται στον ψυχικό και συναισθηματικό μας κόσμο. Εκτείνεται επίσης και στη σωματική μας υγεία. Το σώμα μας είναι βαθιά διασυνδεδεμένο με το μυαλό και τα συναισθήματά μας. Το τραυματικό στρες, ειδικά όταν δεν αντιμετωπίζεται, μπορεί να δημιουργήσει μια κατάσταση χρόνιας έντασης κι εγρήγορσης, η οποία με την πάροδο του χρόνου μπορεί να επιβαρύνει τη σωματική μας υγεία. Μπορεί να μας κάνει ευάλωτους σε καταστάσεις όπως οι καρδιακές παθήσεις, η παχυσαρκία, τα πεπτικά προβλήματα και οι διαταραχές του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Είναι σαν να ζούμε με ένα αόρατο βάρος που μας τραβάει συνεχώς προς τα κάτω, απορροφώντας τη ζωτικότητά μας.
Όταν η ενήλικη ζωή μας γίνεται η παιδική χαρά των παιδικών μας τραυμάτων, η σκιά γίνεται μεγαλύτερη και πιο διαπεραστική. Μπορεί να εισχωρήσει σε κάθε πτυχή της ζωής μας – στην καριέρα, τις σχέσεις, την υγεία και την προσωπική μας ανάπτυξη. Είναι σαν να βλέπουμε τον κόσμο μέσα από έναν φακό αμαυρωμένο από το παρελθόν μας, έναν φακό που διαστρεβλώνει την τρέχουσα πραγματικότητά μας κι επηρεάζει τη μελλοντική μας πορεία.
Βλέποντας τη σκιά στο φως της ημέρας
Το να δούμε τη σκιά του παιδικού τραύματος στο φως της ημέρας συνεπάγεται την αναγνώριση της πλήρους έκτασης του αντίκτυπού του στη ζωή μας. Όπως ο απέραντος ωκεανός, ο αντίκτυπος αυτός είναι εκτεταμένος και μπορεί να διαπεράσει διάφορες πτυχές της ζωής μας. Μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με τους άλλους και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο.
Το παιδικό τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις σχετικά με την αξία και τις ικανότητές μας. Μπορεί να μας αφήσει την αίσθηση ότι είμαστε εγγενώς ελαττωματικοί, ανάξιοι αγάπης ή ανεπαρκείς. Είναι σαν να βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα από έναν παραμορφωμένο καθρέφτη, έναν καθρέφτη που μεγεθύνει τις αντιλαμβανόμενες αδυναμίες μας κι ελαχιστοποιεί τα δυνατά μας σημεία.
Στις σχέσεις μας, το παιδικό τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε επίμονα μοτίβα δυσλειτουργίας. Μπορεί να πιάνουμε τους εαυτούς μας να έλκονται συνεχώς από τοξικές σχέσεις, να δυσκολευόμαστε να εμπιστευτούμε ή να παλεύουμε με συναισθήματα εγκατάλειψης ή απόρριψης. Μπορεί επίσης να δυσκολευόμαστε να θέσουμε όρια ή να παραείμαστε ευαίσθητοι με τις συγκρούσεις ή την κριτική.
Η κοσμοθεωρία μας μπορεί επίσης να επηρεαστεί από το παιδικό μας τραύμα. Μπορεί να βρεθούμε να περιμένουμε το χειρότερο, χωρίς ελπίδα για το καλύτερο… Η ζωή μπορεί να μοιάζει με ένα συνεχές πεδίο μάχης, αφήνοντάς μας σε μια κατάσταση διαρκούς άγχους, ανησυχίας ή φόβου.
Περπατώντας προς το φως
Έχω μάθει ότι καμία σκιά δεν είναι πολύ σκοτεινή για να διαλυθεί. Η επούλωση των παιδικών μας τραυμάτων είναι όντως μια διαδικασία, ένα ταξίδι από τις σκιές προς το φως του ήλιου. Αυτή περιλαμβάνει την αναγνώριση του πόνου μας, την κατανόηση της προέλευσής του και δραστικά βήματα προς την ψυχική μας ανάκαμψη!
Στο δικό μου ταξίδι, η ψυχοθεραπεία έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Οι συνεδρίες με την αγαπημένη μου θεραπεύτρια ήταν σαν ξεναγήσεις στο παρελθόν μου, εξερευνώντας τις πιο σκοτεινές γωνιές με μια έμπιστη σύντροφο στο πλευρό μου. Ήξερα ότι ήταν εκεί για εμένα, αφήνοντας έτσι τον εαυτό μου ελεύθερο να περιηγηθεί στον πόνο του παρελθόντος, να τον ξαναζήσει, να τον περιεργαστεί, να τον μοιραστεί και τέλος να τον τοποθετήσει ακριβώς εκεί που ανήκει – στο παρελθόν – προσεγμένα και τακτοποιημένα.
Εκτός από την ψυχοθεραπεία, βρήκα παρηγοριά σε πρακτικές όπως η ενσυνειδητότητα και ο διαλογισμός. Με βοήθησαν να επανασυνδεθώ με το σώμα μου – μιας και είχα μάθει να το αποφεύγω όσο περισσότερο γίνεται – και να ρυθμίσω τα συναισθήματα και τις αυτόματες σκέψεις μου. Η ένταξή μου σε μια θεραπευτική ομάδα ήταν ακόμη ένα σημαντικό ορόσημο στη διαδικασία της επούλωσής μου. Εκεί, βρήκα μια αίσθηση κοινότητας, μια ομάδα ανθρώπων που κατάλαβαν τους αγώνες μου και ήταν εκεί για να με ακούσουν ή να μου προσφέρουν μια κουβέντα ενθάρρυνσης. Και τους ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου.
Η αυγή μιας νέας ημέρας
Το ταξίδι μας πέρα από τις σκιές μπορεί να μην είναι πάντα εύκολο, αλλά μπορώ να σας πω από προσωπική εμπειρία ότι σίγουρα αξίζει τον κόπο. Η αναγνώριση της σκιάς του παιδικού τραύματος και η αναζήτηση βοήθειας είναι το πρώτο βήμα προς μια πιο υγιή και ευτυχισμένη ζωή.
Να θυμάστε ότι δεν είστε μόνοι σας σε αυτό το ταξίδι! Όπως εγώ βρήκα βοήθεια και υποστήριξη, το ίδιο μπορείτε να κάνετε κι εσείς. Έχουμε μια απίστευτη ικανότητα να θεραπευόμαστε, να αναπτυσσόμαστε και να βγαίνουμε τελικά πιο δυνατοί από τις αντιξοότητές μας. Κατανοώντας το παρελθόν μας, μπορούμε να φωτίσουμε το δρόμο για ένα καλύτερο μέλλον, βγαίνοντας από τις σκιές και μπαίνοντας στο φως.
Καθώς ξεκινάμε αυτό το ταξίδι, ας υπενθυμίσουμε στους εαυτούς μας να είμαστε ευγενικοί και υπομονετικοί μαζί μας… Η θεραπεία χρειάζεται χρόνο και δεν πειράζει να ζητάμε βοήθεια. Με κάθε βήμα που κάνουμε, προχωράμε πιο κοντά στο φως. Ας προχωρήσουμε λοιπόν μπροστά, μέρα με τη μέρα, γνωρίζοντας ότι δεν είμαστε το παρελθόν μας! Δεν είμαστε το τραύμα μας! Είμαστε επιζώντες, που ταξιδεύουμε από τις σκιές προς το φως!
